Trong Äông Y, tất cả các bệnh Ä‘au nhức khá»›p xương, dù có sưng, nóng, đỠhay chỉ tê má»i, nặng, ở các khá»›p thì Ä‘á»u thuá»™c chứng Tý, nghÄ©a là bế tắc không thông, dân gian gá»i là phong thấp. Và Äông y vá»›i nhiá»u bài thuốc và phương pháp Ä‘iá»u trị váºt lý trị liệu Ä‘iá»u trị rất hiệu quả trong bệnh này.
Nguyên nhân Ä‘au nhức xương khá»›p
Äông y cho rằng, do sức đỠkháng cá»§a cÆ¡ thể không đầy đủ nên các yếu tố gây bệnh cùng phối hợp xâm phạm đến kinh lạc ở cÆ¡, khá»›p. Háºu quả là sá»± váºn hành cá»§a khí huyết bị tắc nghẽn, gây ra sưng Ä‘au, hoặc tê, má»i, nặng ở má»™t khu vá»±c khá»›p xương hoặc toàn thân.
Má»™t số ngưá»i chính khí hư suy vì mắc bệnh lâu ngày hoặc do cao tuổi, các chức năng hoạt động cÆ¡ thể suy yếu nên khí huyết giảm sút, không nuôi dưỡng được cân mạch, gây thoái hóa khá»›p xương và Ä‘au. Vì váºy, khi chữa các bệnh vá» khá»›p, y há»c cổ truyá»n Ä‘á»u hướng tá»›i lưu thông khí huyết ở gân, xương, đưa các yếu tố gây bệnh (phong hàn, thấp, nhiệt) ra ngoài và phòng chống tái phát. Bệnh Ä‘au nhức xương khá»›p trong Ä‘ông y được chia làm nhiá»u thể bệnh.
Dá»±a theo các triệu chứng biểu hiện di chuyển hay tại chá»—, Ä‘au nhiá»u khá»›p hay 1 khá»›p, sợ gió, sợ lạnh, chân tay lạnh, váºn động Ä‘i lại khó khăn. Tính chất Ä‘au (Ä‘au âm ỉ cắn nhức hay dữ dá»™i)…để có những pháp đồ Ä‘iá»u trị cụ thể.
Äiá»u trị bằng xoa bóp, bấm huyệt
Hầu hết bệnh nhân Ä‘au nhức xương khá»›p cảm thấy rất khó chịu, bứt rứt, tê má»i …Xoa bóp bấm huyệt kết hợp vá»›i châm cứu là những kích thích váºt lý tác động tại chá»— vào da, cÆ¡, thần kinh, mạch máu có tác dụng tại chá»— là giảm Ä‘au, giãn cÆ¡ và lưu thông khí huyết.
Phương pháp xoa bóp
Bấm huyệt:
Làm các thá»§ thuáºt ấn (dùng ngón tay ấn vào vùng huyệt cần tác động), day (dùng ô mô út hoặc gốc bàn tay ấn xuống vùng da cá»§a bệnh nhân di động theo đưá»ng tròn), lăn (dùng mu bàn tay hoặc mặt bên cá»§a ô mô út váºn động nhẹ nhàng khá»›p cổ tay vá»›i má»™t sức ép nhất định lăn trên vùng định xoa bóp), véo (dùng đầu ngón tay cái và ngón tay trá», kéo da ngưá»i bệnh lên, cần làm liên tiếp cho da ngưá»i bệnh luôn bị cuá»™n ở giữa các ngón tay cá»§a thầy thuốc) ở các khá»›p và các cÆ¡ quanh khá»›p vùng tổn thương.
Vị trí các huyệt cần tác động:
-
A thị huyệt: Các vị trí vùng khá»›p bị tổn thương ấn vào bệnh nhân thấy Ä‘au.
-
Phong trì: Huyệt ở chá»— trÅ©ng phía ngoài cÆ¡ thang, phía trong cÆ¡ ức Ä‘òn chÅ©m sau gáy.
-
Khúc trì: Äầu ngoài nếp gấp khuá»·u, khi gấp cẳng tay vào cánh tay.
-
Phong môn: Má»m gai D2 Ä‘o ra 1,5 thốn.
-
Hợp cốc: Huyệt ở chá»— lõm giữa ngón cái và ngón trá», đặt đốt 2 ngón cái bàn tay bên đối diện lên hố khẩu bàn tay bên này, đầu ngón cái ở Ä‘âu thì huyệt nằm tương ứng tại chá»— Ä‘ó (giáp xương bàn 2).
-
Huyết hải: Ở mé trong đầu xương bánh chè Ä‘o lên 2 thốn.
-
Äại chùy: Lấy huyệt ở chá»— lõm dưới má»m gai đốt sống cổ 7 hay trên đốt sống lưng 1.
-
Tam âm giao: Từ đỉnh giữa bá» trên mắt cá trong Ä‘o lên 3 thốn, huyệt cách bá» sau trong xương chày má»™t khoát ngón tay.
-
Túc tam lý: Thẳng dưới hõm ngoài xương bánh chè 3 thốn, cách lồi cá»§ trước xương chày 1 khoát ngón tay.
-
Phong long: Từ huyệt túc tam lý Ä‘o xuống dưới 5 thốn, Ä‘o ngang ra ngoài má»™t khoát ngón tay.
-
Váºn động: vừa xoa bóp vừa váºn động các khá»›p theo các tư thế, động tác hoạt động chức năng cá»§a khá»›p. Váºn động từng bước, động viên ngưá»i bệnh kiên trì chịu đựng, táºp luyện dần dần tăng biên độ hoạt động các khá»›p. Khi các khá»›p Ä‘ã phục hồi chức năng váºn động thì động viên ngưá»i bệnh thưá»ng xuyên luyện táºp, co duá»—i váºn động các khá»›p Ä‘á»u đặn hàng ngày để dá»± phòng dính khá»›p tái phát.
Äiá»u trị bằng châm cứu
Phương pháp Ä‘iện châm được áp dụng tùy theo từng thể bệnh:
Thể phong thấp nhiệt tý (tương ứng vá»›i viêm khá»›p dạng thấp có đợt tiến triển cấp)
Äiện châm các huyệt: phong trì, khúc trì, phong môn, hợp cốc, huyết hải, túc tam lý, a thị huyệt.
Dùng phương pháp Ä‘iện châm vá»›i xung Ä‘iện cưá»ng độ thích hợp (tuỳ theo ngưỡng chịu đựng cá»§a từng bệnh nhân), tần số nhanh, thá»i gian 20-30 phút má»™t lần châm, hiệu quả giảm Ä‘au rất nhanh.
Thể thấp nhiệt thương âm (tương ứng vá»›i viêm khá»›p dạng thấp giai Ä‘oạn mạn tính, tiến triển cháºm)
Äiện châm huyệt: A thị huyệt, phong trì, khúc trì, phong môn, hợp cốc, huyết hải, túc tam lý, tam âm giao, thái khê.
Dùng phương pháp Ä‘iện châm vá»›i xung Ä‘iện cưá»ng độ thích hợp (tùy theo ngưỡng chịu đựng cá»§a từng bệnh nhân), tần số cháºm, thá»i gian 20-30 phút má»™t lần châm.
Thể Ä‘àm ứ ở kinh lạc (tương ứng viêm khá»›p dạng thấp kéo dài có biến dạng khá»›p, teo cÆ¡, dính khá»›p)
Äiện châm huyệt: A thị huyệt, phong môn, đại chùy, khúc trì, hợp cốc, huyết hải, âm lăng tuyá»n, huyá»n chung, phong long, túc tam lý.
Có thể lá»±a chá»n phương pháp thể châm (châm thưá»ng không kích thích xung Ä‘iện) hoặc phương pháp Ä‘iện châm vá»›i xung Ä‘iện cưá»ng độ thích hợp (tùy theo ngưỡng chịu đựng cá»§a từng bệnh nhân), tần số cháºm, thá»i gian 20-30 phút má»™t lần châm.
Trong Ä‘iá»u trị, các thầy thuốc còn chú ý đến bệnh má»›i mắc hay Ä‘ã lâu ngày, hoặc tái phát nhiá»u lần. Nếu má»›i mắc thì dùng các phương pháp loại bá» yếu tố gây bệnh là chính. Nếu bệnh lâu ngày hoặc tái phát nhiá»u lần thì phải vừa nâng đỡ tổng trạng, bổ khí huyết, vừa loại bá» yếu tố gây bệnh.