15 kỹ tuật thao tác cách xoa bóp bấm huyệt trong y học cổ truyền

Xoa bóp là má»™t trong nhiều cách để phòng và chữa bệnh mà không dùng thuốc. PhÆ°Æ¡ng pháp này Ä‘ã tồn tại từ hàng nghìn năm. càng ngày càng được nâng cao, kết quả trong Ä‘iều trị và phòng bệnh càng được khẳng định hÆ¡n. Nhiều nÆ°á»›c và nhiều người Ä‘ã biết tá»± xoa bóp để phòng và chữa bệnh cho bản thân, nâng cao tuổi thọ. Phạm vi tác dụng của xoa bóp rất rá»™ng. Tuy vậy cÅ©ng cần nắm vững lý luận của y học phÆ°Æ¡ng Ä‘ông về bệnh lý, về kinh lạc và về xoa bóp má»›i đạt kết quả cao.

Các thủ thuật cÆ¡ bản:

1. Xát:

Dùng mô ngón cái, mô ngón út hoặc gốc bàn tay (phần gan thịt bàn tay) xát lên da người được làm xoa bóp. Có thể xát theo hÆ°á»›ng lên xuống, hay từ phải sang trái. Xát nhÆ° vậy có tác dụng làm lÆ°u thông khí huyết kinh lạc, giảm sÆ°ng Ä‘au.

2. Xoa:

Dùng phần gan thịt bàn tay xoa lên chá»— Ä‘au, có thể xoa theo đường tròn. Trong thá»±c tế hay dùng Ä‘á»™ng tác này ở vùng bụng; nÆ¡i tổn thường sÆ°ng tấy đỏ.

Chú ý: làm nhẹ, chậm, tránh gây thêm Ä‘au cho người bệnh.

3. Miết:

Dùng ngon tay cái, có thể cả hai ngón cái (Phải và trái) miết chặt vào da người bệnh theo chiều từ trên xuống, từ dÆ°á»›i lên, từ phải qua trái và ngược lại. Động tác này dùng cho vùng bụng và vùng đầu. Miết có tác dụng lÆ°u thông khí huyết, chữa tắc mÅ©i, ngạt mÅ©i, đầy hÆ¡i, chậm tiêu.

4. Phân, hợp

- Dùng ngon tay cái hay dầu của ba ngón 2, 3, 4 hoặc ô mô út (phần gan thịt ngón út) đặt sát nhau, kéo đều ra hai bên (phân). Nếu từ 2 bên kéo vào gọi là hợp.

- Khi làm Ä‘á»™ng tác phân, da người bệnh bị kéo căng ra 2 hÆ°á»›ng thì hợp là từ 2 hÆ°á»›ng thu về 1 chá»—. Động tác phân hợp có thể làm trên trán, đầu, mặt, bụng, lÆ°ng, ngá»±c.

- Tác dụng chung là hành khí, tán huyết, hạ nhiệt, giảm Ä‘au.

5. Véo

- Dùng dầu ngón tay cái và ngón tay trỏ kéo da người bệnh lên, cần làm liên tiếp cho người bệnh luôn bị cuojn ở giữa các ngón tay. Thường véo ở lÆ°ng, trán.

- Véo cÅ©ng lÆ°u thông khí huyết, làm ấm và giảm Ä‘au do lạnh.

6. Bấm điểm

- Dùng đầu ngón tay cái hay đầu ngon tay trỏ có thể dùng cả hai bên phải, trái tác Ä‘á»™ng lên huyệt hay những vị trí cÆ¡ co nhiều. Muốn tạo lá»±c bấm sâu cần gấp  vuông góc đốt ngon 1 và đốt ngón 2. Bấm Ä‘iểm có tác dụng thấm sau. Cần mài mòn ngón tay cho nhẵn, tránh gây Ä‘au, rách da  người bệnh.

- Bấm Ä‘iểm trên huyệt có thể dùng ở toàn thân: bấm huyệt nhân trung, thập tuyên chữa ngất; bấm các huyệt khác có giá trị giảm Ä‘au, gây tê.

7. Day

- Lấy mô út hoặc gốc bàn tay ấn xuống da vùng huyệt của người bệnh, di Ä‘á»™ng theo đường tròn. Tay thầy thuốc và da người bệnh di đọng theo tay thầy thuốc. Làm khoan thai, sức ấn vừa sức chịu Ä‘á»±ng của người bệnh, có thể tác đọng trá»±c tiếp và nÆ¡i Ä‘au.

- Day cÅ©ng có tác dụng làm mềm cÆ¡, giảm Ä‘au. Day và xoa hay dùng trong Ä‘iều trị sÆ°ng Ä‘au.

8. Phát

Khum bàn tay tạo cho làm bàn tay lõm. Phát nhẹ tăng dần trên da người bệnh làm cho da tấy đỏ lên. Lòng bàn tay thầy thuốc khum, sẽ tạo thành 1 khối khí gây áp lá»±c lên da người bệnh. Phát có thể ở vai, lÆ°ng, tứ chi. Tác dụng của phát giúp thông kinh hoạt lạc, giảm Ä‘au.

9. Bóp

- Thầy thuốc dùng ngón 1 và ngón 2 của bàn tay hay cả 5 ngón bóp vào da thịt. Khi bóp hÆ¡i kéo vùng Ä‘ó của người bệnh lên. Động tác bóp nên vừa phải, tránh gây Ä‘au Ä‘á»›n cho người bệnh. Người ta thường dùng Ä‘á»™ng tác này ở cổ, gáy, vai, nách và tứ chi.

- Tác dụng của bóp Ä‘úng mức gây thông kinh, hoạt lạc, khu phong, tán hàn, giãn cÆ¡, giảm Ä‘au, hạ nhiệt.

10. Lăn

Dùng mặt bên của mô út (cạnh bàn tay) hoặc mặt ngoài ngón út. Thày thuốc khéo léo vận Ä‘á»™ng khÆ°á»›p cổ tay theo nhịp Ä‘iệu nhất định, gây sức ép nhất định của phần bàn tay nói trên lắn trên vùng định xoa bóp trên cÆ¡ thể người bệnh.

Chú ý: không xát mà là lăn ấn.

Động tác này dùng cho vùng lÆ°ng, vai, mông, và tứ chi. Tác dụng của lăn làm ôn thông kinh lạc, tán hàn, giảm Ä‘au. Má»™t phần giúp cho khá»›p vận Ä‘á»™ng mềm mại hÆ¡n.

11. Chặt
- Nghiêng bàn tay, các ngón khép sát nhau. Thầy thuôc vận Ä‘á»™ng cổ tay mềm mại theo chiều vận Ä‘á»™ng ngang của bàn tay để cho mặt ngoài ngón út hoặc mô thịt ngón út. Chặt lên da thịt người bệnh. Khi chặt thường phát ra tiếng kêu của bàn tay. Động tác chặt có thể dùng ở vùng cổ gáy, vai, lÆ°ng và mông.

- Tác dụng làm khí huyết lÆ°u thông, giảm Ä‘au, tê mỏi.

12. Vê

Thầy thuốc dùng ngón 1 và 2 vê trên các ngón, các khá»›p ngón của người bệnh. Tác dụng làm lÆ°u thông khí huyết, trÆ¡n khá»›p nhỏ.

13. Vờn

- Người thầy thuốc dùng cả 2 bàn tay mình bao lấy vị trí nhất định, chuyển Ä‘á»™ng ngược chiều làm da thịt người bệnh chuyển Ä‘á»™ng theo. Sức vờn nên nhẹ nhàng, có thể vờn từ trên xuống rồi từ dÆ°á»›i lên.

- Tác dụng: thông kinh hoạt lạc.

14. Vận động.

- Động tác này để vận Ä‘á»™ng các khá»›p. Tùy khá»›p mà có thể cách vận Ä‘á»™ng khác nhau.

- Khá»›p cổ tay: Má»™t tay thầy thuốc cầm bàn tay người bệnh, má»™t tay giữ trên cẳng tay. Thầy thuốc lay nhẹ, nhịp nhàng tay người bệnh lên trên, xuoogns dÆ°á»›i, qua phải, qua trái.

- Khá»›p vai: Má»™t tay thầy thuốc để lên vai người bệnh, tay còn lại nắm bàn tay hoặc cánh tay người bệnh, vận Ä‘á»™ng khá»›p vai theo chiều lên xuống, ra trÆ°á»›c, và ra sau.

- Đốt sống cổ: Bệnh nhân ngồi ghế tá»± nhiên. Thầy thuốc đứng sau, 1 bày tay đặt lên cằm, 1 bàn tay đặt lên vùng chẩm đầu người bệnh. Hai bàn tay thầy thuốc vận Ä‘á»™ng ngược chiều nhau, nhẹ nhàng sau 5 đến 7 lần thì sang phải, trái nhÆ° vậy. Đột nhiên vặn mạnh cho kêu các đốt sống cổ.

- Cá»™t sống lÆ°ng và thắt lÆ°ng: Người bệnh nằm theo tÆ° thế nghiêng, chân dÆ°á»›i duá»—i, chân trên co. Tay dÆ°á»›i để trÆ°á»›c, tay trên để quặt ra sau. Thầy thuốc để nhẹ má»™t cẳng tay lên mông người bệnh, cẳng tay kia kể ở rãnh trÆ°á»›c khá»›p vai. Hai tay vặn ngược chiều nhau nhẹ nhàng 5 – 7 lần rồi dá»™t nhiên vặn mạnh làm phát ra tiếng kêu ở cá»™t sống.

- Khá»›p cổ bàn chân: Người bệnh ngồi hoặc nằm, 1 bàn tay thầy thuốc cầm bàn chân. 1 tay giữ vững cẳng ở 1/3 dÆ°á»›i lắc xoay cổ chân người bệnh theo chiều sấp, ngá»­a, phải, trái, xoay tròn.

- Tác dụng chung của vận Ä‘á»™ng khá»›p là làm lÆ°u thông khí huyết, tăng dinh dưỡng ở khá»›p làm ổ khá»›p vận Ä‘á»™ng mềm mại dá»… dàng hÆ¡n, chống xÆ¡ cứng.

15. Rung

- Người bệnh ngồi trên ghế ngay ngắn, thầy thuốc đứng bên người bệnh, hai tay cầm tay người bệnh ở dạng xòe các ngón. Tay thầy thuốc rung lên tay người bệnh để các khÆ¡p cánh tay, khá»›p vai… rung theo.

- Rung dùng cho chi trên, đặc biệt là để chữa viêm dính khá»›p vai.

Tags: xoa bóp bấm huyệt, bấm huyệt bằng máy Ä‘iện dung